Tháng 02 năm 1979, chiến tranh biên giới phía Bắc nổ ra, để lại dấu ấn bi thương nhưng kiêu hùng trong lịch sử dân tộc. Bốn mươi năm sau (2019), quyển sách “Những mùa xuân con không về” ra đời như một lời tri ân và tưởng nhớ, là nhịp cầu nối kết thế hệ hôm nay với những ký ức hào hùng của quá khứ.

Quyển sách “Những mùa xuân con không về” được chấp bút bởi nhiều cây bút nổi tiếng như: Chế Lan Viên, Bảo Ninh, Nguyễn Duy, Xuân Quỳnh - những người đã sống, chiến đấu hoặc chứng kiến giai đoạn lịch sử ấy, và do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành lần đầu vào năm 2019, khổ sách 13x20cm. Bìa sách thiết kế màu xanh lá với hình ảnh ngọn núi trùng điệp vừa biểu tượng cho biên giới phía Bắc, vừa gợi lên không khí trầm lắng nhưng kiên cường của những ngày xuân lịch sử.

Ngay từ tựa đề “Những mùa xuân con không về”, gợi lên cảm xúc day dứt và tiếc thương. Mùa xuân, đối với người Việt, luôn gắn liền với hình ảnh sum vầy, đoàn viên bên gia đình. Thế nhưng, có những mùa xuân không mang đến niềm vui đoàn viên, mà là nỗi chia xa và những hy sinh, mất mát. Khi đất nước vừa thoát khỏi khói lửa chiến tranh, lại phải đối mặt với biến cố mới, biết bao người con đất Việt đã gác lại hạnh phúc cá nhân, rời xa quê hương để lên đường bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

“Người ta thường ví “Giỗ Tết quanh năm không bằng rằm tháng Giêng”. Cả nước đang quây quần bên mâm cỗ ngày rằm với đầy đủ món ngon truyền thống thì ở đây, bộ đội phải ăn bữa cơm quá đạm bạc!” (trang 13-14).

Quyển sách là tập hợp những bài ký sự, thơ và truyện ngắn đầy chân thực, mộc mạc, tái hiện cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc với những trận chiến cam go, những khoảnh khắc sinh tử và những câu chuyện đầy xúc động. Đó là những người lính xa nhà, nơi tiền tuyến phải đối mặt với cái lạnh giá của mùa xuân vùng biên với nỗi nhớ gia đình nhưng vẫn kiên cường bảo vệ quê hương.

“Họ đã bám đá, chết trên đá, bởi đạn pháo bom mìn từ bên kia chiến tuyến, với lời thề: “Lời thề người lính Vị Xuyên - Sống bám đá, chết trên đá thành bất tử” (trang 92).

Điểm nổi bật của tác phẩm nằm ở việc không chỉ tái hiện chiến tranh, quyển sách còn khai thác sâu vào những lát cắt cảm xúc, xen lẫn giữa khói lửa chiến trường là những tia sáng của tình người, của khát vọng hòa bình. Tình đồng chí, đồng đội gắn bó giữa những người lính, là tình yêu quê hương mạnh mẽ của người dân vùng biên giới, hình ảnh những người mẹ tiễn con ra trận mà lòng đầy lo lắng, hay những dòng tâm sự của người lính trước khi ra trận và cả những nỗi đau, mất mát không thể đo đếm.

“Cao nguyên đá mùa đông, không có giọt nước sinh hoạt […] Đắp cái chăn ba lạng cứ như chưa đắp gì. Lạnh tưởng như dòng máu trong người đã đóng băng, hai thằng ôm nhau cho ấm thêm” (trang 106-107).    

Không chỉ nhắc lại những mất mát và đau thương, quyển sách còn là câu chuyện về sự đổi thay kỳ diệu của vùng biên giới sau 40 năm chiến tranh. Từ những vùng đất từng bị tàn phá, bom đạn cày xới, nay đã trở thành những miền trù phú. Hình ảnh các bản làng biên giới hồi sinh, những cánh đồng xanh mướt, và nụ cười rạng rỡ của người dân nơi đây là minh chứng sống động cho sức sống mãnh liệt của đất nước, mất mát, đau thương đã trở thành động lực để đất nước vươn lên, để những vùng đất nơi biên cương không những đứng vững mà còn ngày càng phát triển.

“Những vách đá trắng lạnh, nham nhở vết đạn ngày ấy, nay đã được rừng cây hồi sinh, che phủ. Đường lên cửa khẩu Thanh Thủy đã mở rộng và trải nhựa […] Nghĩa trang liệt sĩ, Đài tưởng niệm, đền thờ liệt sĩ trong cuộc chiến bảo vệ biên giới đã được tôn tạo, nâng cấp khang trang” (trang 33).

“Những mùa xuân con không về” là một quyển sách ý nghĩa, vừa mang tính nhân văn, vừa mang giá trị lịch sử sâu sắc. Không chỉ giúp bạn đọc hiểu thêm về một giai đoạn đau thương nhưng đầy hào hùng của dân tộc, mà còn là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay về giá trị thiêng liêng của hòa bình và nhấn mạnh trách nhiệm giữ gìn, bảo vệ và phát triển quê hương, đất nước.

Xin trân trọng giới thiệu!

Ký hiệu: 895.922803/NH556M

Mỹ Phương