Vĩnh Long – vùng đất địa linh nhân kiệt – đã sản sinh nhiều anh hùng, chiến sĩ cách mạng xuất sắc. Vào ngày 13/9/1913, tại xã Chánh Hiệp, huyện Tam Bình (nay là xã Hòa Hiệp), đã chào đón sự ra đời của Phạm Quang Lễ – người sau này trở thành Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa, một tài năng khoa học xuất chúng và niềm tự hào của dân tộc.

Nhân kỷ niệm 112 năm ngày sinh của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa, Thư viện Nguyễn Đình Chiểu Vĩnh Long sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu nội dung quyển sách “Trần Đại Nghĩa – Chân dung nhà khoa học anh hùng”. Quyển sách do Tỉnh ủy Vĩnh Long phối hợp cùng Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật biên soạn và xuất bản năm 2023, sách dày 278 trang. Nội sung sách gồm một số bài tham luận và một số bài viết của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa. Trong phần phụ lục của quyển sách giới thiệu một số tư liệu, hình ảnh về Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa.

Trong phần I: Trần Đại Nghĩa – Cuộc đời và sự nghiệp, tái hiện cuộc đời và sự nghiệp của Phạm Quang Lễ – tên khai sinh của Trần Đại Nghĩa. Mở đầu là bài tham luận “Thời niên thiếu của Phạm Quang Lễ ở Làng Chánh Hiệp, quận  Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long”, của Ban Tuyên giáo Huyện ủy Tam Bình, kể về thời niên thiếu của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa. Ông sinh ra trong gia đình nhà giáo, mồ côi cha từ thuở nhỏ. Ông lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn nhưng nuôi dưỡng ý chí vượt khó, luôn đạt thành tích học tập xuất sắc.

Bài tham luận “Góp phần tìm hiểu quá trình học tập và làm việc ở nước ngoài của người thanh niên Phạm Quang Lễ (1935–1946)” của Tiến sĩ Trần Nam Tiến, tái hiện chặng đường ông du học tại Pháp, trở thành kỹ sư hàng không, kỹ sư điện khí. Giữa lúc sự nghiệp rộng mở nơi trời Âu, ông đã gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh và quyết định từ bỏ vinh hoa để trở về Tổ quốc. Với chính sách trọng dụng nhân tài của Bác, kỹ sư Phạm Quang Lễ trở thành Trần Đại Nghĩa, Cục trưởng Cục Quân giới đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Ông đã đặt nền móng cho ngành công nghiệp quốc phòng, nghiên cứu và chế tạo nhiều loại vũ khí, góp phần quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và sau này là chống Mỹ.

Trong phần tham luận “Trần Đại Nghĩa – nhà khoa học giữ trọn đạo làm tướng” của Đại tá, PGS. TS. Trần Ngọc Long, đã ghi lại hình ảnh một trí thức trong số 11 vị tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam năm 1948. Ông là tấm gương về tinh thần dám hy sinh cuộc sống đầy đủ nơi Paris để chấp nhận gian khổ ở chiến khu Việt Bắc, hiến dâng trí tuệ và tài năng cho kháng chiến.

Bằng những đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực quân giới, những công trình nghiên cứu vũ khí phục vụ chiến đấu, ông đã trở thành biểu tượng của trí tuệ Việt Nam. Sau ngày đất nước thống nhất, với vai trò Viện trưởng đầu tiên của Viện Khoa học Việt Nam, ông tiếp tục cống hiến, xây dựng nền khoa học công nghệ nước nhà theo hướng hiện đại, bền vững.

Sách cũng đưa đến nhiều góc nhìn từ đồng chí, đồng nghiệp và gia đình, khẳng định ông vừa là niềm tự hào của quê hương Vĩnh Long, vừa là tấm gương nhân cách sáng ngời, sống trọn vẹn vì nghĩa lớn.

Phần làm nên sức hấp dẫn của quyển sách là Phần II: Một số bài viết của Giáo sư, viện sĩ Trần Đại Nghĩa. Trong “Những lời tâm tình”, ông kể lại giây phút được Bác Hồ đặt cho cái tên Trần Đại Nghĩa – một cái tên gắn với sứ mệnh thiêng liêng suốt đời. Trong “Bác Hồ – Niềm tin của đời tôi”, ông bày tỏ sự kính trọng, biết ơn và niềm tin tuyệt đối vào vị lãnh tụ kính yêu. Còn trong “Trở về Tổ quốc kính yêu” hay “Về hoài bão của tôi phục vụ Tổ quốc chống ngoại xâm”, người đọc thấy hiện lên một tâm hồn trong sáng, một khát vọng cống hiến không ngừng. Ngôn từ ông dùng giản dị, chân thành, không cầu kỳ, nhưng lại lay động lòng người bởi sức mạnh của tình cảm chân thực và lý tưởng cao đẹp. Qua đó, ta càng hiểu rõ hơn nhân cách, phẩm chất và trí tuệ của một con người đã chọn con đường dấn thân đầy hy sinh để phụng sự Tổ quốc.

Qua những trang viết giản dị nhưng xúc động, hiện lên một con người vừa uyên bác, vừa chân thành, để lại cho hậu thế nhiều bài học quý báu.

Quyển sách “Trần Đại Nghĩa – Chân dung nhà khoa học anh hùng”, khắc họa toàn diện hình ảnh một trí thức lớn, vị tướng – nhà khoa học đã hiến trọn đời cho Tổ quốc, trở thành niềm tự hào của quê hương Vĩnh Long và cả dân tộc Việt Nam. Nhân kỷ niệm 112 năm ngày sinh của ông, tác phẩm càng thêm ý nghĩa khi nhắc nhớ về cuộc đời và những cống hiến vĩ đại, khơi dậy niềm tự hào, lòng biết ơn, cùng bài học về trách nhiệm và lý tưởng sống. Tấm gương sáng ngời ấy sẽ mãi soi đường cho các thế hệ mai sau trên hành trình dựng xây và phát triển đất nước.

Các bạn đọc sách giấy tại: Thư viện Nguyễn Đình Chiểu Vĩnh Long – Số 78 Nguyễn Huệ, P. Long Châu, tỉnh Vĩnh Long. Điện thoại: 02703.822281.

Đọc sách số tại địa chỉ: http://tvvl.emiclib.com/Viewer/EBook/106686

Hân hạnh phục vụ!

Lê Hợp